چرا اعضای بریکس از گروه‌های شورشی نگران هستند؟

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionاین اجلاس روز دوشنبه در شهر شیامین چین برگزار شد.

اعلامیه اجلاس سران کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقایی جنوبی موسوم به گروه بریکس درباره مبارزه با گروه‌های که در پاکستان پایگاه دارند، برای دولت افغانستان از اهمیت ویژه برخوردار است.

این اجلاس روز دوشنبه، ۱۳ سنبله/ شهریور در شهر شیامین چین برگزار شد.

با اعلام استراتژای جدید آمریکا برای افغانستان و اینکه پایگاه و مرکز اصلی رهبران گروه‌های شورشی همانند طالبان در پاکستان قرار دارد، اعلامیه بریکس را کابل دستاورد دیگری می‌داند.

رهبران پنج کشور در حال توسعه جهان برای اولین بار وجود گروه‌های „تروریستی“ مقیم پاکستان را به عنوان نگرانی امنیتی منطقه اعلام کردند. هند از این دستاورد استقبال کرده و آنرا قدم مهم برای مبارزه با „تروریسم“ خوانده‌است.

چین از متحدان استراتژیک پاکستان که همواره از این کشور حمایت کرده، نیز از این تصمیم استقبال کرده‌است. گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین گفته که جهت‌گیری چین در مبارزه بین‌المللی علیه تروریسم „محکم و استوار“ است.

• نخست‌وزیر هند: ریشه اصلی تروریسم کشوری در منطقه‌ است

• توافق نظامی چند میلیارد دلاری روسیه و هند

• روزنامه‌های کابل؛ سه شنبه ۱۴ سنبله

چندی قبل استراتژی آمریکا درباره افغانستان اعلام شد. چین به بخشی این استراتژی که از وجود „پناهگاه‌های امن تروریستی“ انتقاد می‌کند، واکنش منفی نشان داد و گفته بود که پاکستان خط مقدم جبهه مبارزه با تروریسم است و قربانی‌های بزرگی در این راستا داده‌ است.

در اعلامیه پایانی اجلاس بریکس آمده که گروه‌های همانند طالبان، گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، القاعده، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک اسلامی ازبکستان، شبکه حقانی، لشکرطیبه، جیش محمد، تحریک طالبان پاکستان و حزب التحریر مخل امنیت منطقه‌ای هستند.

شماری از این گروه‌ها در پاکستان حضور دارند. افغانستان بارها گفته که پاکستان „تروریسم“ را به خوب و بد تقسیم کرده اکنون مقام‌های هند گفته که جهان نمی‌تواند استاندارد و شاخص‌های دوگانه برای „تروریسم“ داشته باشد.

چرا روسیه و چین از این تصمیم حمایت کرد؟

حمایت اعضای بریکس از روند مبارزه با شورشیان مخالف دولت افغانستان و مهمتر از آن حمایت چین از روند مبارزه با گروه‌های شورشی که در خاک پاکستان موقعیت دارند، یک دستاورد بزرگ برای کابل تلقی می‌شود.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionچیزی که این گروه را گرد هم آورده مسایل اقتصادی است

با توجه به مخالفت چین با استراتژی جدید آمریکا اکنون این سئوال مطرح است که چه چیز باعث شد که پکن به مبارزه با گروه‌های که پایگاه آنان به گفته افغانستان و سایر متحدانش در پاکستان است، واکنش نشان دهد.

چند عامل عمده برای این کار وجود دارد. چنانچه از نام کشورهای عضو بریکس پیدا است، این کشورها در پی‌توسعه و داشتن دستاوردهای اقتصادی هستند که بدون وجود منطقه امن دسترسی به این هدف ناممکن است.

به گفته اسدالله زائری، استاد دانشگاه در کابل چیزی که این گروه را گرد هم آورده مسایل اقتصادی است و برای دستیابی به این هدف باید در پیرامون این کشورها ثبات و امنیت برقرار باشد.

اشاره روشن این گروه به پاکستان و حمایت پاکستان از این گروه‌ها به گفته این استاد دانشگاه به این دلیل است که این گروه‌ها می‌تواند اهداف اقتصادی و ثبات تجاری را به خطراندازد و به همین دلیل برای اعضای بریکس خطر تلقی می‌شود و از طرف دیگر گروه‌های تروریستی اهداف فرا منطقه‌ای دارند.

کشورهای آسیایی مرکزی بازار بزرگ برای گروه بریکس تلقی می‌شود. آقای زائری معتقد است که برای دستیابی به بازار این منطقه وجود ثبات یک امر حیاتی است. با توجه به راهکار اقتصادی بریکس، این گروه نیاز دارد تا راهبرد جدی را برای مبارزه با تروریسم روی دست گیرد.

او معتقد است که چین و روسیه نیز به این دلیل از استراتیژی جدید آمریکا برای افغانستان انتقاد داشتند که نگران بودند که هدف آمریکا از این استراتژی مدیریت گروه‌های „تروریستی“ است تا مبازره با آنها.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionروسیه و چین با استراتژی جدید آمریکا مخالفت کرده بودند

چین واقعا از پاکستان رو می‌گرداند؟

اعلامیه جدید، بعضی خوش بینی‌های را در افغانستان ایجاد کرده که شاید چین از شریک استراتژیک خود، پاکستان رو گرداند.

آقای زائری معتقد است که برای چین منافع اقتصادی‌اش اولویت اول را دارد، ولی این به معنی تغییر رویکرد چین در قبال پاکستان نیست. نباید فکر کرد که چین فاصله خود با پاکستان را بیشتر خواهد کرد و این اعلامیه را نباید به معنی تغییر دیدگاه استراتژیک و راهبرادی چین نسبت به پاکستان دانست.

به گفته او این روند می‌تواند باعث ایجاد محدودیت‌ها و همراه با تهدیدها و مخاطراتی باشد. از طرفی چین نیز نگران سرایت و گسترش تفکرات افراطی در ناحیه دورافتاده غربی سین‌کیانگ خود است.

پاکستان در واکنش به این اعلامیه گفته که خاک این کشور پناهگاه امن برای گروه‌های تروریستی نیست.

خرم دستگیر، وزیر دفاع پاکستان ادعا کرده که ۴۰ درصد خاک افغانستان پناهگاه امن برای تروریستان است.

ولی دولت افغانستان معتقد است، کشورهای که „تروریسم“ دولتی را تشویق می‌کند باید تلاش شود تا به حاشیه رانده شود و همسو شود با کشورهای که با تروریسم مبارزه می‌کنند.

گسترش افراط گرای چقدر جدی است؟

از جمله پنج کشور عضو بریکس فقط آفریقایی جنوبی و برزیل از خطر گسترش افراط گرای اسلامی به دورهستند. چین، هند و روسیه بیشترین نگرانی را از این جهت دارند.

به گفته شاه حسین مرتضوی، سرپرست دفتر مطبوعاتی ریاست جمهوری افغانستان، حوزه نفوذ گروه‌های „تروریستی“ به یک حوزه محدود نیست و کشورهای سراسر جهان در معرض تهدیدند.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionشماری از صاحبنظران افغان اعلامیه سران اجلاس را اجماع جدید برای افغانستان می‌دانند

به عقیده او سربازگیری که توسط گروه‌های تروریستی انجام می‌شود، شامل حوزه‌ها و کشورهای مختلف می‌تواند باشد و پیامد منفی برای همه کشورها داشته باشد.

آقای مرتضوی می‌گوید که افغانستان شماری از اتباع سایر کشورها را که با گروه‌های تروریستی همکاری داشته‌اند بازداشت و دوباره به کشورهای متبوع شان تحویل داده و این برای کشورها درک جدید ایجاد کرده که چگونه „تروریست‌ها“ از کشورشان سربازگیری می‌کنند.

او می‌گوید که برخی از افراد که در افغانستان بازداشت شده بیشتر از کشورهای آسیایی میانه بوده و چین نگرانی خود را از سربازگیری که از قلمرو چین شده، دارد و بدون شک چین به خوبی به تهدیدهای که از ناحیه گروه‌های تروریستی است، آگاهی دارد.

به گفته او چین از خطرات جدید در منطقه به خوبی آگاه و آنرا درک می‌کنند و از سیاست دولت افغانستان برای مبارزه با تروریسم و صلح حمایت کرده‌است.

اجماع بین‌المللی در راه است؟

خیلی‌ها در افغانستان معتقدند که از اجماع بین‌المللی که بعد از حمله ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ برای مبارزه با شورشیان در افغانستان ایجاد شد، این کشور نتوانست به خوبی از این فرصت استفاده کند. اما برخی صاحب‌نظران معتقدند که اجماع دیگری در حال شکل گیری است.

دکترمحی‌الدین مهدی، نماینده مردم بغلان درمجلس نمایندگان افغانستان گفت که با توجه به واکنش‌های چین و روسیه در برابر استراتژی جدید آمریکا این نگرانی وجود داشت که از اقدام‌های عملی علیه شورشیان در خاک پاکستان توسط روسیه و چین حمایت نشود.

به گفته او برعکس پیش بینی‌ها، اعضای بریکس تصمیم متحدانه برای مبارزه با تروریسم گرفت که نشان از این است که یک اجماع جهانی دیگری در راه است.

او گفت که اجماع جهانی سال ۲۰۰۱ برای نابودی طالبان و القاعده با ندانم کاری‌های روسای جمهوری پیشین آمریکا بوش و اوباما، و „طالب پروری‌های“ حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان ناکام ماند.

آقای مهدی معتقد است که باید از فرصت جدید برای قلع و قمع تروریسم استفاده شود. به گفته او چین در صدد نزدیک شدن با هند به دلیل مناسبات اقتصادی است.